Η Αγιασώτικη ντοπιολαλιά έχει διατηρήσει πολλά αρχαιοελληνικά στοιχεία, μια και η επαφή με την γλωσσική εξέλιξη ήταν μέχρι πρόσφατα ελάχιστη. Στην διάλεκτος της Αγιάσου παρεισέφρησαν πάρα πολλές Τούρκικες λέξεις και φράσεις (το 25 με 30% των λέξεων είναι Τούρκικες αυτούσιες ή προσαρμοσμένες στο Ελληνικό τύπο), μόνο που η Αγιάσος είναι ένα καθαρά Ελληνικό χωριό, στο οποίο οι Τούρκοι ποτέ δεν κατοίκησαν, όπως σε άλλα χωριά της Λέσβου (Κεραμειά, Παράκοιλα) εκτός βέβαια μερικοί ζαπτιγιάδες (Τούρκοι χωροφύλακες), οι οποίοι αναγκαστικά θα μάθαιναν εκείνοι μάλλον… Αγιασώτικα, για να μπορούν να επικοινωνούν με τους κατοίκους.
Πολλοί είναι οι λόγοι που συνετέλεσαν για την συντελέσανε των Τουρκικών λέξεων στην Αγιασώτικη διάλεκτο:
Ø Στο ξακουστό πανηγύρι της Αγιασώτικης Παναγίας ερχότανε χιλιάδες χριστιανοί, άλλοι να τιμήσουν και άλλοι να εκπληρώσουν τάμα τους, όχι μόνο απ΄ όλα τα χωριά της Λέσβου, αλλά και από τα Μικρασιατικά Παράλια, οι οποίοι από ανάγκη μιλούσαν την Τουρκική γλώσσα. Πολλοί από αυτούς παρέμεναν στην Αγιάσο όλο τον 15αύγουστο (15ντίζανε), για να εκπληρώσουν το τάμα τους. Σε συζητήσεις που κάνανε με τους Αγιασώτες οι χριστιανοί από τη Μικρασία διανθίζανε σίγουρα την κουβέντα τους και με τουρκικές λέξεις, οι οποίες με τον καιρό και σιγά – σιγά ενσωματώθηκαν στον Αγιασώτικο λόγο.
Ø Πολλοί Αγιασώτες εμπορευόμενοι επικοινωνούσαν με τους κατοίκους άλλων μικτών χωριών της Λέσβου και κυρίως με την Μυτιλήνη (το κάστρο όπως την ονόμαζαν) και έτσι αναγκαστικά είχαν επαφή με την Τουρκική γλώσσα (του Εμπορίου και της Διοίκησης).
Ø Μία ακόμη αιτία του παράξενου τούτου γλωσσικού φαινομένου είναι και το γεγονός, ότι η Αγιάσος το 1701 είχε απαλλαγεί με Σουλτανικό φιρμάνι από την φορολογία, με την εισαγωγή του ‘’Κουμανταντή’’ (διοικητή) των χωριών με έδρα τη Συκούντα, ο οποίος θεώρησε ότι όφειλε την ίασή του από μια βαριά αρρώστια στην θαυματουργή παρέμβαση της Παναγίας της Αγιάσου.
Μετά την απαλλαγή αρκετοί κάτοικοι άλλων μικτών χωριών της Λέσβου, που γνώριζαν Τουρκικά, άρχισαν να εγκαθίστανται σιγά – σιγά στην Αγιάσο, για να γλιτώσουν κι’ αυτοί από την βαριά φορολογία και οι οποίοι μπόλιασαν τον Ελληνικό Αγιασώτικο λόγο με τουρκικές λέξεις και συνετέλεσαν παράλληλα στην αλματώδη αύξηση του πληθυσμού.
Ø Σημαντική γλωσσική επίδραση θα πρέπει να άσκησαν στον Αγιασώτικο λόγο και οι πολλές Μικρασιάτικες Ελληνικές οικογένειες, οι οποίες εγκαταστάθηκαν στην Αγιάσο (όπως οι οικογένειες των Νιγδέλληνων από το Νιγδή της Μ. Ασίας, των Σμυρνιών, των Χατζηγιάννηδων των Παπαδίνηδων και πολλών άλλων), που φυσικά χρησιμοποιούσαν πληθώρα Τουρκικών λέξεων στον καθημερινό τους λόγο.
Ο Γερμανός γλωσσολόγος P. Kretschmer, 1 o οποίος μελέτησε το Λεσβιακό ιδίωμα, κάνει λόγο στην περιήγησή του για ένα χωριό της περιοχής της Εφέσου ονόματι <Αγιασουλούκ> και πως άκουσε του κατοίκους του χωριού αυτού – οι οποίοι κατά πάσα πιθανότητα να ήσαν Αγιασώτες μετανάστες – να μιλούν τη βόρειο Ελλαδική διάλεκτο (σ’ αυτή υπάγεται και το Αγιασώτικο ιδίωμα).
…. Απ’ την αναφορά του P. Krets …. μπορούμε να συμπεράνουμε πως στο χωριό αυτό θα κατοικούσαν πολλοί Αγιασώτες μετανάστες – για αυτό άλλωστε και το ονόμασαν και <Αγιασουλούκ>(=Αγιάσος), οι οποίοι ασφαλώς και θα γνώριζαν και την Τουρκική (σαν κάτοικοι του Τουρκικού κράτους). Οι Αγιασώτες του Αγιασουλούκ θα επισκεπτόταν κάπου – κάπου και τους συγγενείς τους στην Αγιάσο Λέσβου και φυσικό θα ήταν να διανθίζουν το λόγο τους και με Τουρκικές λέξεις, όπως κάνουν και οι απ’ Αμερική ελθόντες που στολίζουν το λόγο τους με λίγα Αμερικάνικα – με αποτέλεσμα να μπολιάζεται σιγά – σιγά ο Αγιασώτικος λόγος με Τουρκικές λέξεις.
1) Σπύρου Αναγνώστου <Λεσβιακά> σελίδα XVII, έκδοση Πανεπιστημίου Αιγαίου 1996.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου